Qəmli dastan

        Qəmli dastan

 

Deyirlər qədimdə bir dəniz varmış

Dənizdə sehrli tayfa yaşarmış

Onlar yarıbalıq, yarıinsandı

Başçıları ağıllı bir sultandı.

 

Saçlarını dalğalarla darayan,

Gül üzünü dəniz şehində yuyan

Gözəllikdə Günəşlə bəhsə duran

Sultanın çox gözəl bir qızı varmış

 

Bu gözəlin adı Su pərisiydi,

O dənizin ən nadir incisiydi.

Qızın mavi, gözəl gözləri vardı,

Baxışları düz qəlbə sancılardı

 

Qızılı saçları şəfəq saçardı.

Dənizdə dalğa tək dalğalanardı

Quruda saçları qıvrımlanarkən

Su toxunan təki saçaqlanardı

 

Kimsə görməmişdi belə bir varlıq,

Elə üzərdi, yanında yalandı balıq

Əynində pulcuqdan mavi don vardı,

Günəş şəfəqi tək par-par yanardı

 

Su pərisi sehrli məxluq idi 

Həm heyvan, həm insan dili bilrdi

Dənizdə üzəndə balığa dönür,

Quruda qız olub nazla gəzirdi.

 

Gənc yaşına təzə yetmiş bu gözəl,

Bütün günü mavi dənizdə üzər,

Xırda balıqlara həyan olardı,

O gücsüzü güclüdən qoruyardı!

 

Pərinin çox incə ürəyi vardı,

Dara düşəni dardan qurtarardı.

O heç bir kəsin qəlbinə dəyməzdi

Və bir kəsi özündən incitməzdi!

 

Su sultanı qızını çox sevərdi

Onu uşaq kimi əzizləyərdi,

Verərdi qızına öyüd-nəsihət

Dünyəvi-aləmdən böyük bir hikmət

 

- Qızım! Mənim gözəl dəniz ulduzum!

Qəlbimin parası, gözümdə nurum!

Vermiş Tanrı mənə sənin tək övlad

Hər baxanda sənə olur qəlbim şad

 

Bircə diqqət ilə qulaq as mənə

Əməl et həmişə dediklərimə

Böyüyün sözünü eşidən cavan

Nəsihətdən xeyir tapar hər zaman

 

Ey qızım, bəxtəvər olmaq istəsən,

Gərək insanlardan uzaq gəzəsən.

 

Vəhşi bir qan axır insan canından

Gözü heç vaxt  doymaz dünya malından

 

Kimsəyə rəhm etməz olsa qarnı ac.

Can alar canlıdan qalsa naəlac.

Bizə qəm-kədər, gələr yalnız ondan

Dənizin qatı düşməni insandan

 

Gücü çatsa o dəryanı qurudar

Bütün balıqları qırar-qurtarar

İnsan övladından dost olmaz bizə

O düşmən kəsilib taleyimizə  

 

Su pərisi atasını eşidər,

Heç bir vaxt sahilə yaxın getməzdi.

Öz sevdiyi mavi dənizdə üzər,

İnsanların gözünə görünməzdi.

 

Həmin dənizdə günlərin bir günü

Buludlar örtdü Günəşin üzünü

Necə başladısa möhkəm bir tufan

Balıqların rəngi qaçdı qorxudan

 

Qoy dənizdə tufan əsməkdə olsun,

Mən isə sənə qurudan danışım

Dənizdə dalğalar kükrəsin-coşsun,

Sənə gənc bir balıqçıdan söz açım… 

 

Dəniz kənarında bir koma varmış,

Komada balıqçı oğlan yaşarmış,

O hər gün qayıqla ova çıxardı

Tor atar, dənizdən balıq tutardı

 

Bir gün həmin oğlan mindi qayığa,

Yollandı dənizdən balıq tutmağa 

O ürəkdən şən mahnı oxuyurdu,

Balıqlara yaxşı tor toxuyrdu.

 

Toru yavaş-yavaş çəkəndə oğlan

Qəflətən dənizdə başladı tufan

Bir anda qayığı tərsə çevirdi

Cavanın bəxtinə düşmən kəsildi

 

Oğlan nəhəng dalğalarla çarpışdı,

Qolları taqətdən düşənə qədər.

Sonra isə taleiylə barışdı,

Ciyəri su ilə dolana qədər

 

Uzaqdan cavanı görən balıqlar,

Qorxaraq dənizə hay-küy saldılar

Üzüb Su pərisi səmtə getdilər,

Qızı bu xəbərdən agah etdilər.

 

Elə ki xəbəri Pəri eşitdi,

Üzərək cavanın dadına yetdi.

Tanrıdan oğlana ömür dilədi,

Cavanı ölümdən xilas elədi.

 

Oğlan yavaş-yavaş gözünü açdı,

Pərini görəndə dili lap çaşdı

Danışa bilmədi nitqi tutuldu,

Bir qəlbdən min qəlbə qıza vuruldu

 

Sevgi oxu girib gəncin qəlbinə,

Ordan yollandı qızın ürəyinə

Hər ikisi eşq oduna yandılar,

Bir-birinə ürəkdən bağlandılar

 

Sonra onlar sahildə görüşdülər,

Sevgidən gözəl bir çələng hördülər.

Bu minvalla günlər ötüb keçirdi

Gənclər hər gün eşq badəsi içirdi

 

 

Bir gün cavan gəldi görüş yerinə,

Doyunca baxmaqçün sevgilisinə 

O özüylə gətirmişdi bir ceyran,

Pəri onu görən tək oldu heyran.

 

Qız ceyranın başını sığalladı

Ceyran onun əllərini yaladı,

Bala ceyran elə hey mələyirdi,

Sanki qıza o nə isə deyirdi.

 

Birdən cavan tamamilə dəyişdi

Qandan öz gözünə bir pərdə çəkdi,

Qəflətən qılıncı çıxarıb qından

Ceyranın başını üzdü boynundan.

 

Bala ceyran xırıldadı dəhşətlə,

Oğlana baxaraq kinlə, nifrətlə

Aləmə yayıldı ceyranın ahı,

Ceyran bilmədi ki, nəymiş günahı…

 

Su pərisinin gözləri qaraldı,

Geniş dünya sanki ona daraldı

Ceyranın başını kəssə də xəncər,

Torpağa yıxıldı o nazlı dilbər.

 

Bala ceyran qıza baxıb ağladı

Qız da onun göz yaşını yaladı

O körpə balanı basıb bağrına

«Aman, sən neylədin?», dedi oğlana!

 

 

 

Oğlan qılıncını qoyub qınına

Təəccüblə baxdı Su sonasına

-Gözəllər-gözəli! Bilmədim nədən,

Saraldı al rəngin, soldu gül çöhrən?

 

Nə etdim, nə dedim dəydi qəlbinə,

Mənə açıq söylə, Tanrı eşqinə?!

Gəl, bir yerdə məclis quraq keyf edək

Şənlənək, şərab içək, deyək-gülək.

 

Pərinin qəlbini deşdi bu sözlər,

Söylədi oğlana «Bəsdir, sus, yetər!».

Gözündə gənc çevrilib bir ilana,

Sarıldı pərinin incə boynuna

 

Pəri peşman-peşman ayağa qalxdı

Ürəyindən qapqara qanlar axdı

 

İçini çəkərək söylədi: «Oğlan!

Sənə neyləmişdi bu quzu ceyran?

 

Axı bu heyvanın nəydi günahı

Qorxmadın ki, səni tuta onun ahı?

Yazığın gəlmədi körpə canına

Neyçün onu qəltan etdin qanına?

 

Onun da istəyi, arzusu vardı

Böyüyüb bir gözəl ceyran olmaqdı

Nə ürəklə ona qılınc qaldırdın?

Bir ananı bir baladan ayırdın?

 

Bəlkə sən Tanrısan, ya Yaradansan?

Bəlkə Əzrayılsan? Ya can alansan?

Bəlkə o canlıya sən can veribsən?

Bəlkə damarından al-qan veribsən?

 

Tez ol diz üstə çök, yalvar Allaha

 De ki, sən batmısan böyük günaha!

 Şeytan səni düz yolundan azdırıb,

Səni başdan edib, yoldan çıxarıb»!

 

Gənc görəndə Pərini gözü yaşlı

Ürəyi dözmədi, qəlbi alışdı

Alıb Pərinin əlini əlinə

Belə sölədi o sevgilisinə:

 

-Burda nə var ki, mən günaha batam,

Şeytan əməliylə yolumdan azam?

Ov ovlamaq bizdə günah sayılmaz,

Ox atmayan cavan igid ər olmaz!

 

Nə böyük şeydir ki, bir quzu ceyran…

Onunçün edəsən məni peşiman

Gəl, bir heyvan üstdə qaş-qabaq tökmə,

Məni nahaq yerə müqəssir etmə!

 

Pəri bir an göz yaşını qurutdu

Üzünü göydəki Tanrıya tutdu:

Dedi: – «Ey Allahım! Nə üçün, nədən?

Rəhmini insana çox az vermisən?»

 

Üz çevirərək qəddar insanlardan,

Dənizdə yox oldu Pəri o vaxtdan.

Ağlamaqdan qızın gözü kor oldu

Dəniz suyu göz yaşından şor oldu

 

Cavan öz eşqini çox soraqladı

Ürəyi həsrətə dözənə qədər

O qədər diz üstə çökdü ağladı

Dizləri taqətdən düşənə qədər

 

Hekayətin sonu bitdi kədərlə,

Cavan döndü qayada daş heykələ!

Su pərisi və balıqçı oğlandan

Sonralar yazıldı bu qəmli dastan...